قلعه پلنگان

به دستور ناصرالدین شاه در سال 1285قمری،برای جلوگیری از دستبرد و تجاوز ترکمانان، قلعه پلنگان در شبه جزیره میانکاله ساخته شد.اعتمادالسلطنه در روزنامه خاطرات خود درباره این قلعه می نویسد:«چهارشنبه سوم شوال 1292قمری به قلعه پلنگان رفتیم. بنای این قلعه را هفت سال پیش به حکم شاه نموده اند و ظاهرا” ده دوازده هزار تومان خرج شده،می گویند برای ترکمانها ساخته شده که نیایند دزدی و شرارت کنند. امروز شاه در قلعه پیاده شدند،آنجا را گردش فرمودند. قلعه هشت برجه ای با آجر کهنه فرح آباد،در عوض گچ و آهک با گل اینجا که همه شن است ساخته شده،گمانم این است که زود خراب شود».(روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه،ص 38و39) ناصرالدین شاه در سفرنامه خود درباره قلعه میانکاله می نویسد:«چهارشنبه سوم شوال(سال 1292قمری) سوار شده،خیلی رانده،رسیدیم به قلعه میانکاله.توپچی خرقان با دو عراده توپ در جلوی دریای کوچک بودند.قلعه میانکاله قلعه خوبی است.عباسقلی خان اشرفی با تفنگچی اشرفی با اهل و عیال در این قلعه هستند.دیوار و برج قلعه از آجر است.دو دروازه دارد.رفتیم بالای سر قلعه نماز کردم.دریای بزرگ از این بالاخانه پیدا بود».(سفرنامه ناصرالدین شاه به نقل از تاریخ مازندران،مهجوری ج2 ص189) حاجی زین العابدین شیروانی در شعبان 1315قمری درباره این قلعه می نویسد:«قلعه میانکاله محتاج به مرمت است و حد فاصل با روس است.نه سرباز دارد و نه سربسته توپی».(طرائق الحقایق،ج3 ص656) رابینو درباره این قلعه می نویسد:« قلعه پلنگان که تا زاغمرز یک ساعت و سه ربع فاصله دارد،در منتهی الیه غربی شبه جزیره ساخته شده است.قلعه هشت ضلعی است و بر هر کنج آن برجی با بام کاشیکاری است.فاصله میان برج ها هشتاد قدم است.به دستور ناصرالدین شاه و تا سال 1319قمری،35سرباز اشرفی در این قلعه ساکن بوده اند که جلو دزدان دریایی ترکمن را بگیرند و قرق شبه جزیره را حفظ کنند.زیرا در آن تاریخ تیراندازی و چرای گاو و گوسفند در آنجا ممنوع بود.در زمان مظفرالدین شاه این قرق شکست و این شبه جزیره در دوران زمستان محل چرای گله های گاومیش انزان و فرح آباد بود».( سفرنامه مازندران و استرآباد، دکتر منوچهر ستوده در بازدید خود از قلعه پلنگان در سال 1365خورشیدی می نویسد:«از زاغمرز که وارد شبه جزیره میانکاله می شویم ابتدا به دو راهی قلعه پلنگان می رسیم و با نود درجه گردش به دست راست،و طی فاصله ای در حدود 2کیلومتر آثار بازمانده قلعه پلنگان را می بینیم.قلعه پلنگان از قلعه های نظامی است که در دوران ناصری احداث شده است.آجرهای قلعه را به غارت برده و اراضی آن را کندوکاو فراوان کرده بودند.امروز مخروبه حمام آن به چشم می خورد.ظاهرا” در هشت کنج قلعه،هشت برج حفاظتی در فاصله ای در حدود70_80 متر بنا شده بوده است.در نزدیکی قلعه،پاسگاه حفاظت محیط زیست بنا شده است.

قلعه پلنگان